Badakizu izarrei esker munduko
edozein tokitan orientatu gaitezkeela?

Izarrek, egiaz, ez dute distirarik egiten (dizdiz egiteak argia kliskatzea esan nahi du), baizik eta, dirudienez, Lurraren azaletik ikusten direnean bakarrik egiten dute. Izarrek gaueko zeruan diz-diz egiten dute gure atmosferaren efektuengatik. Izarren argia gure atmosferan sartzen denean, bertan dauden haizeek eta tenperatura eta dentsitate ezberdineko eremuek eragiten diote. Honek eragiten duena da izarraren argiak, Lurretik ikusten denean, distira egitea edo kliskatzea.

Konstelazioa da izar-talde bat gaueko zeruan irudizko forma bat hartzen duena. Normalean, ezaugarri mitologikoen, jendearen, animalien eta objektuen omenez izendatzen dira. Munduko hainbat lekutan, izar distiratsuen talde berberentzat forma ezberdinak asmatu ditu jendeak. Hau paperezko orri batean puntutxoak konektatzeko jolas bat bezalakoa da. Iraganean, izarren irudizko irudiak sortzea baliagarria izan zen gauez nabigatzeko eta urtaroen bidea jarraitzeko.
Izar bati erregaia amaitzen zaionean, asko botatzen du bere materialetik espaziora. Material honetatik izar berriak sortzen dira. Beraz, izarretako materiala birziklatua da.

Izarrak zeruan daude gau eta egun. Egunez gure izarrak, Eguzkiak, gure zerua hain distiratsu bihurtzen du, non izarrak ezin baititugu ikusi. Gauean, zerua iluna dagoenean, izarren argia ikus dezakegu.

Izarrak ez daude gugandik distantzia berera. Izar batzuk gertuago daude, eta beste batzuk urrunago. Izar bat guregandik zenbat eta gertuago egon, orduan eta distiratsuagoa ikusten da. Izar handienek izar txikiagoek baino gehiago distiratzen dute. Izar baten distira bere tamainaren eta gugandik dagoen distantziaren araberakoa da.

Izarretara bidaiatzea oso zaila da, oso urrun baitaude.

Gertuen dagoen izarra 25 ‘300,000’ 000,000 miliatara dago (39 ‘900,000’ 000,000 kilometro inguru).

Ditugun ontzirik azkarrenak milaka urte beharko lituzkete iristeko. Ez dago baztertzerik noizbait izarretara bidaiatzeko bide bat aurkitzea, baina orain ez daukagu hori egiteko teknologiarik.

Izarrak ez daude gugandik distantzia berera. Izar batzuk gertuago daude, eta beste batzuk urrunago daude.

Hurbilen dagoen izarra, gutxi gora-behera, 39 ‘900,000’ 000,000 kilometrotara dago, eta urrunen dauden izarrak hori baino bilioi bat aldiz urrunago daude.

Iparrizarra da zeruko izar garrantzitsuena.

Distiratsuena ez den arren, hain garrantzitsu bihurtzen duena da zeruko ipar poloaren gutxi gorabeherako egoera adierazten duela (zerukoa dela nabarmentzen dugu, ipar magnetikoa ez baitator bat honekin).

Hortik aurrera, Ipar horizontea non dagoen jakingo dugu. Gure bizkarrera begiratuz gero, Hegoaldea izango dugu; eskuinera, Ekialdea; eta, ezkerrera, Mendebaldea.

Iparrizarra oso erraz ezagutzen da. Lehenik eta behin, Hartz Handiaren konstelazioa aurkitzen da (“gurdia” edo “zartagina” izenez ere ezagutzen da). Irudian irudikatuta ikusten ditugun Hartz Handiko azken bi izarretatik, bi izar hauen arteko distantzia baino 5 aldiz handiagoa den irudizko lerro bat marraztu eta Iparrizarrera iritsiko gara. Asmatu dugula jakingo dugu, baldin eta izar hau “Hartz Txikia” izeneko konstelazio txiki baten zatia bada. Bere irudiak burruntzali txiki baten itxura du, baina gainazpikatua dago Hartz Handiarekiko.

Hartz Txikiaren konstelazioa ezagutzea ez da erraza, berau osatzen duten izarrak ez baitira oso distiratsuak eta ez baitira hiriguneetatik ikusten.

Izar iheskorrak zerua azkar gurutzatzen duten izarrak balira bezala ikusten dira, baina ez dira izarrak. Izar iheskor bat, egiaz, espaziotik Lurraren atmosfera jotzen duen harri edo hauts pieza txiki bat da. Hain azkar mugitzen da, non atmosferan zehar mugitzean berotu eta distira egiten baitu. Izar iheskorrak dira astronomoek meteoro deitzen dutena. Meteoro gehienak atmosferan erretzen dira lurrera iritsi aurretik. Hala ere, inoiz meteoro bat hain handia izan daiteke, non bizirik irautera iritsi eta Lurraren azalera iristen baita.